Powstanie w Getcie Warszawskim – wirtualna wystawa
Getto warszawskie było zamkniętą i otoczoną murem dzielnicą położoną w północno-zachodniej części centralnej Warszawy. Uwięziono w nim Żydów warszawskich oraz przesiedlonych z gett w innych miejscowościach. Zostało utworzone przez władze niemieckie w Warszawie 2 października 1940 roku, a zamknięte i odizolowane od reszty miasta 16 listopada 1940 roku. W getcie panowały bardzo ciężkie warunki życia. Głód, zimno i choroby były głównymi przyczynami śmierci zamieszkujących tam Żydów, którzy mieli zakaz opuszczania wyznaczonych dla nich dzielnic pod groźbą kary śmierci. Takiej samej karze miały podlegać osoby udzielające Żydom schronienia.
Przed 80 laty, 19 kwietnia 1943 r., wybuchło powstanie w warszawskim getcie. Oddziały niemieckie wkroczyły na jego teren celem dokonania ostatecznej likwidacji. Dowództwo sił niemieckich objął gen. SS Jürgen Stroop, jeden z najbardziej znanych niemieckich zbrodniarzy wojennych. Celem Niemców była deportacja żydowskich robotników do obozów pracy, niezatrudnionych Żydów na śmierć do Treblinki, a powstańców i cywilów Niemcy zabijali na miejscu. By wypędzić Żydów z kryjówek, podpalali domy, wrzucali świece dymne do bunkrów i niszczyli je przy pomocy materiałów wybuchowych.
Żydzi stawili niespodziewanie silny opór, dlatego niemiecka akcja likwidacyjna trwała aż cztery tygodnie.
16 maja 1943 roku – po 28 dniach walki – Niemcy wysadzili Wielką Synagogę przy ulicy Tłomackie. Był to symboliczny koniec powstania w getcie. Jürgen Stroop zapisał w swoim raporcie: „Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje!”.
Getto w Warszawie było największe w Europie. Przewinęło się przez nie nawet pół miliona więźniów. Cały teren dzielnicy żydowskiej po powstaniu spalono i zrównano z ziemią. Ostatni cywilni mieszkańcy getta ukrywali się na jego terenie jeszcze do 1944 roku.
W 80. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim Biblioteka przygotowała wirtualną wystawę, na której prezentujemy książki dotyczące życia w getcie, jak i samego powstania. Wystawa została uzupełniona fotografiami ilustrującymi akcję likwidacji warszawskiego getta. Zdjęcia zostały zamieszczone w Raporcie Stroopa, w którym autor opisuje niemiecką wersję wydarzeń podczas powstania. Raport znajduje się w Instytucie Pamięci Narodowej w Warszawie.
Kliknij tutaj, żeby zobaczyć wirtualną wystawę.
Lista książek zamieszczonych na wystawie:
Biedni Polacy patrzą na getto / Jan Błoński ; wyd. Literackie
Ciągle po kole: rozmowy z żołnierzami getta warszawskiego / Hanka Grupińska ; wyd. Wielka Litera
Dzieci getta: ostatni świadkowie zagłady / Magda Łucyan ; wyd. Znak
Dzieci Sendlerowej: niezwykła historia Ireny Sendlerowej nazywanej Aniołem z warszawskiego getta. Bohaterki, która ocaliła przed śmiercią i deportacją 2500 dzieci / Tilar J. Mazzeo ; Wydawnictwo Bez Fikcji
Dzieci żydowskie w klasztorach: udział żeńskich zgromadzeń zakonnych w akcji ratowania dzieci żydowskich w Polsce w latach 1939-1945 / Ewa Kurek ; wyd. Diecezjalne i Drukarnia
Flagi nad gettem: rzecz o powstaniu w getcie warszawskim / Mosze Arens ; wyd. Austeria
Getto: przewodnik po miejscach walk i pamięci czasu okupacji i powstania w getcie / Lesław M. Bartelski ; oprac. Juliusz Powałkiewicz i Jan Jagielski ; wyd. Fundacja „Wystawa Warszawa Walczy 1939-1945”, Wydawnictwo Askon
Getto warszawskie – przewodnik po nieistniejącym mieście / Barbara Engelking, Jacek Leociak ; wyd. Instytut Filozofii i Socjologii. Polska Akademia Nauk
I była dzielnica żydowska w Warszawie : wybór tekstów / Władysław Bartoszewski, Marek Edelman ; wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN
Księga Arona / Jim Shepard ; wyd. Sonia Draga
Nauczyciel z getta / Mario Escobar ; Wydawnictwo Kobiece
Nieznane zapiski o getcie warszawskim / Marek Edelman ; Instytut Studiów Politycznych PAN : Fundacja Zeszytów Literackich
Odczytanie listy : opowieści o warszawskich powstańcach Żydowskiej Organizacji Bojowej / Anka Grupińska ; wyd. Czarne
Ogień i pył : ostatnia wiosna Mordechaja Anielewicza : powieść o powstaniu w getcie warszawskim / Robert Żółtek ; wyd. MG
Ostatnie przedstawienie panny Esterki : opowieść z getta warszawskiego / tekst i scenorys Adam Jaromir ; wyd. Media Rodzina
Pamiętnik Mary Berg : relacja o dorastaniu w warszawskim getcie / Mary Berg ; wyd. Prószyński Media
Pamiętniki z getta warszawskiego : fragmenty i regesty / oprac. Michał Grynberg ; wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN
Polska Walcząca wobec powstania w getcie warszawskim : antologia tekstów historycznych i literackich / wstęp, wybór i oprac. Marian Marek Drozdowski ; wyd. Książka i Wiedza
Poza granicą solidarności: stosunki polsko-żydowskie 1939-1945 / Ewa Kurek ; wyd. Clio
Sendlerowa : w ukryciu / Anna Bikont ; wyd. Wydawnictwo Czarne
Teraz `43 : losy / tekst Magdalena Kicińska ; wyd. Wielka Litera
Warszawskie getto: w 45 rocznicę powstania 1943-1988 / [teksty Ruty Sakowskiej et al.]. ; wyd. Interpress
Wśród zatrutych noży : zapiski z getta i okupowanej Warszawy / Tadeusz Obremski ; wyd. Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów
Zdążyć przed Panem Bogiem / Hanna Krall ; wyd. Literackie
Żadna blaga, żadne kłamstwo… : wspomnienia z warszawskiego getta / Stanisław Adler ; wyd. Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów
Życie codzienne warszawskiego getta 1939-1943 / Tadeusz Bednarczyk ; wyd. Agencja Wydawnicza CB
Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje! / Jürgen Stroop ; wyd. Instytut Pamięci Narodowej